ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ - ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ

Οι συστηματικές ανασκοπήσεις αποτελούν σημαντικά εργαλεία αντικειμενικής προσέγγισης της βιβλιογραφίας, της σύνθεσης και της κριτικής ανάλυσης των αποτελεσμάτων των πρωτογενών μελετών, με εξαιρετική συμβολή στην αποσαφήνιση θεμάτων και την αναζήτηση νέων ερευνητικών κατευθύνσεων.

Σήμερα ο ρυθμός με τον οποίο παράγεται και εμπλουτίζεται η γνώση είναι ταχύτατος. Κάτω από αυτές τις συνθήκες καθίσταται πλέον επιτακτική η ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Συγγραφείς και εκδότες είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες και μεθόδους προκειμένου να αποκτούν αξία και εγκυρότητα οι πληροφορίες που προσφέρουν. Η διεξαγωγή συστηματικών ανασκοπήσεων ή και μετα-αναλύσεων είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, καθώς συμβάλλουν στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση των επαγγελματιών, στη λήψη αποφάσεων, στη διατύπωση νέων ερευνητικών υποθέσεων και στον άρτιο σχεδιασμό πρωτοκόλλων.

Η διεξαγωγή και η συγγραφή συστηματικής ανασκόπησης/μετα-ανάλυσης βασίζονται σε επιστημονικές αρχές και διαμορφωμένους κανόνες τους οποίους οφείλουν να ακολουθούν οι ερευνητές/συγγραφείς προκειμένου να ελαχιστοποιούνται τα σφάλματα, τα οποία εξ ορισμού συνοδεύουν κάθε επιστημονική εργασία αυτού του είδους, αλλά και να εξάγονται έγκυρα συμπεράσματα για ένα συγκεκριμένο θέμα. 

Τα βήματα σε μια συστηματική ανασκόπηση

Βήμα 1^ο) Ερμηνεία ερωτήσεων για αναθεώρηση

Τα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν από την αναθεώρηση/ανασκόπηση πρέπει να διευκρινιστούν με τη μορφή σαφών και διαρθρωμένων ζητημάτων πριν από την έναρξη των εργασιών αναθεώρησης. Μόλις καθοριστούν οι ερωτήσεις επανεξέτασης, θα πρέπει να επιτραπούν τροποποιήσεις στο πρωτόκολλο μόνο εάν γίνουν εμφανείς εναλλακτικοί τρόποι καθορισμού των πληθυσμών, των παρεμβάσεων, των αποτελεσμάτων ή των σχεδίων μελέτης.

Βήμα 2^ο) Προσδιορισμός σχετικών εργασιών 

Η αναζήτηση για σπουδές πρέπει να είναι εκτεταμένη. Οι πολλαπλοί πόροι -τόσο αυτοματοποιημένοι, όσο και τυπωμένοι θα πρέπει να αναζητούνται χωρίς περιορισμούς στη γλώσσα. Τα κριτήρια επιλογής της μελέτης πρέπει να απορρέουν άμεσα από τις ερωτήσεις επανεξέτασης και να καθορίζονται εξ'αρχής. Πρέπει να καταγράφονται οι λόγοι για την καταχώριση και τον αποκλεισμό.

Βήμα 3^ο) Αξιολόγηση της ποιότητας των σπουδών

Η αξιολόγηση της ποιότητας της μελέτης είναι συναφής με κάθε στάδιο της αναθεώρησης. Τα κριτήρια διατύπωσης ερωτήσεων και επιλογής μελέτης θα πρέπει να περιγράφουν το ελάχιστο αποδεκτό επίπεδο σχεδιασμού. Οι επιλεγμένες μελέτες θα πρέπει να υποβάλλονται σε πιο εκλεπτυσμένη αξιολόγηση της ποιότητας με τη χρήση γενικών οδηγών αξιολόγησης κρίσιμης σημασίας και καταλόγων ελέγχου ποιότητας βάσει σχεδιασμού. Αυτές οι λεπτομερείς αξιολογήσεις ποιότητας θα χρησιμοποιηθούν για τη διερεύνηση της ετερογένειας και την ενημέρωση των αποφάσεων σχετικά με την καταλληλόλητα της μετα-ανάλυσης. Επιπλέον, βοηθούν στην εκτίμηση της ισχύος των συμπερασμάτων και στην υποβολή συστάσεων για μελλοντική έρευνα.

Βήμα 4^ο)  Συνοψίζοντας τα στοιχεία

Η σύνθεση των δεδομένων συνίσταται στην καταγραφή των χαρακτηριστικών της μελέτης, της ποιότητας και των αποτελεσμάτων, καθώς και στην  χρήση στατιστικών μεθόδων για τη διερεύνηση των διαφορών μεταξύ των μελετών και του συνδυασμού των αποτελεσμάτων τους (μετα-ανάλυση). Η διερεύνηση της ετερογένειας και των πηγών της πρέπει να προγραμματιστεί εκ των προτέρων. Εάν δεν είναι δυνατή μια συνολική μετα-ανάλυση, η μετα-ανάλυση της υποομάδας μπορεί να είναι εφικτή.

Βήμα 5^ο) Ερμηνεία των ευρημάτων

Τα ζητήματα που υπογραμμίζονται σε καθένα από τα τέσσερα παραπάνω βήματα πρέπει να πληρούνται. Πρέπει να εξεταστεί ο κίνδυνος μεροληψίας από τη δημοσίευση και σχετικών μεροληπτικών παραγόντων. Η διερεύνηση της ετερογένειας θα πρέπει να βοηθήσει να καθοριστεί αν μπορεί να υπάρξει εμπιστοσύνη στο σύνολο της περίληψη και εάν όχι, οι συνέπειες που παρατηρούνται σε μελέτες υψηλής ποιότητας πρέπει να χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία συμπερασμάτων. Οποιεσδήποτε συστάσεις πρέπει να ταξινομούνται βάσει των ισχυρών και αδύνατων σημείων.

Εν κατακλείδι, συμπεραίνουμε πως η συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση αποτελεί τον τρόπο με τον οποίο υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα, τα οποία αναφέρονται σε ένα επιστημονικό θέμα και έχουν προκύψει από διάφορες μελέτες επαναξιολογούνται με σκοπό την εξαγωγή σαφέστερων συμπερασμάτων. Η διεξαγωγή και η συγγραφή της συστηματικής ανασκόπησης/μετα-ανάλυσης βασίζονται σε επιστημονικές αρχές και διαμορφωμένους κανόνες τους οποίους οφείλουν να ακολουθούν οι ερευνητές/συγγραφείς προκειμένου να ελαχιστοποιούνται τα σφάλματα, τα οποία εξ ορισμού συνοδεύουν κάθε είδους ανασκόπηση, αλλά και να εξάγονται έγκυρα συμπεράσματα για ένα συγκεκριμένο θέμα.

Εκδήλωση Ενδιαφέροντος

Τα υπόλοιπα αφήστε τα σε εμάς!